Your browser does not support JavaScript!
طراحی سایت
طراحی گرافیک
دیجیتال مارکتینگ
مدیریت چیست؟

مدیریت چیست و چه تعاریفی دارد؟ وظایف یک مدیر چیست؟ فرآیند مدیریت در عمل چگونه است؟ در این مقاله قصد داریم تا به ابتدا با مفهوم مدیریت آشنا شده و سپس به وظایف و فرآیند مدیریت اشاره کنیم. پس اگر به تازگی مدیر شده اید یا قصد دارید به عنوان مدیر فعالیت کنید، دانستن این موارد برایتان ضروری خواهد بود.

تعریف مدیریت چیست؟

مدیریت فرآینده به کارگیری موثر و کارآمد منابع (مادی و انسانی) در برنامه ریزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدایت و کنترل عملیات است. فرآیند مدیریت برای دستیابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول، صورت می گیرد. 

این تعریف پتج قضیه اساسی را که زیربنای مفاهیم کلی نظری و فنی مدیریت است را در خود جای داده است:

  1. مدیریت یک فرآیند است. هر فرآیندی دارای هدف، ساختار و نتیجه است.
  2. مفهوم نهفته در مدیریت، هدایت تشکیلات انسانی است.
  3. مدیریت موثر، تصمیم های مناسب گرفته و به نتایج مطلوب دست پیدا می کند.
  4. مدیریت کارا به تخصیص و مصرف مدیرانه منابع گفته می شود.
  5. مدیریت بر فعالیت های هدفدار تمرکز دارد.

اینفوگرافیک تعریف مدیریت

مدیریت سازمان چیست؟

مدیریت عبارت است از عملی که به صورت آگاهانه و مستمر انجام شده و به سازمان شکل می دهد. هر سازمان دارای افرادی است که جهت کمک در راه تامین این اهداف مسئولیت هایی را می پذیرند. این افراد مدیران هستند. این مدیرها بیش از دیگران در سازمان به چشم می آیند، ولی بدون وجود یک مدیریت اثربخش، احتمالا سازمان با شکست مواجه خواهد شد.

مسئولیت همه مدیران سازمان یکسان است. این مسئولیت عبارت است از کمک کردن به سازمان و اعضای آن برای تعیین و تامین یک سلسله از اهداف کوتاه مدت و بلند مدت.

مدیریت و مساله زمان و روابط انسانی

برای غلبه بر مسائلی مانند زمان و روابط انسانی که در سازمان ها به وجود می آید، مدیریت پدیده ای بسیار مهم است. 

دیدگاه زمان در سازمان دارای ارکان گوناگونی است:

  • مدیریت اقدامی است برای ایجاد یک آینده مطلوب، البته با در نظر گرفتن گذشته و حال.
  • مدیریت در یک عصر ویژه تاریخی به اجرا در می آید و منعکس کننده همان عصر است.
  • مدیریت عملی است که نتایجی به بار می آورد و اثرات آن با گذشت زمان پدیدار می شود.

اهمیت روابط انسانی شامل دیدگاه های زیر است:

  • مدیریت در روابطی به اجرا در می آید که مسیرهای دو طرفه هستند. هر یک از آنها با دیگری اثر می گذارد.
  • مدیریت در روابطی به اجرا در می آید که اثرات حاشیه ای یا جانبی آن بر دیگران هم اثر می گذارد. این اثرات ممکن است به نتایج بهتر یا بدتر بیانجامد.
  • مدیران به صورت همزمان باید چندین رابطه برقرار کنند.

اینفوگرافیک مدیریت در سازمان

فرآیند مدیریت

مدیریت عبارت است از فرآیند برنامه ریزی، سازماندهی، رهبری و اعمال کنترل بر تلاش ها و کارهای اعضای سازمان و نیز استفاده کردن از منابع سازمانی برای دستیابی به هدف های اعلام شده سازمان.

فرآیند عبارت است از شیوه ای منظم و سیستماتیک برای انجام دادن کارها. مدیریت یک فرایند است، چرا که همه مدیران، صرف نظر از میزان مهارت، استعداد یا توانایی های خود، برای رسیدن به هدف های مورد نظر، فعالیت ها یا کارهای مشخصی را که رابطه متقابل یا تعامل با هم دارند را انجام می دهند.

فعالیت‌ها و وظایف مدیر

در این بخش به چهار فعالیت و وظایف اصلی مدیریت خواهیم پرداخت.

برنامه‌ریزی: برنامه ریزی به این معنی است که مدیر از قبل درباره هدف ها و اقدامات مورد نظر می اندیشد و کارها یا اقدامات او بر اساس یک روش، برنامه یا منطق و نه بر اساس نوعی هوس، قرار دارد.

در برنامه ریزی، نخستین گام عبارت است از تعیین و گزینش اهداف سازمان. سپس اهداف هر یک از واحدهای سازمانی و بخش ها تعیین می شوند. سازمان پس از تعیین اهداف، برنامه ها یا طرح هایی را به روش سیستماتیک تهیه می کند و درصدد تامین آنها بر می آید. بدیهی است که در گزینش و تعیین اهداف و تدوین طرح ها و برنامه ها، مدیر باید امکان پذیر بودن و قابل قبول بودن آنها را از نظر مدیران و کارکنان مورد توجه قرار دهد.

در فعالیت هایی که در مورد برنامه ریزی انجام می شود، توجه به بعد زمانی و روابط انسانی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. برنامه ریزی تصویری از شرایط مطلوب یا مورد نظر آینده را ارائه می کند.

سازماندهی: سازماندهی عبارت است از فرآیند تنظیم و تخصیص دادن کارها، اختیارات سازمانی و منابع بین اعضا به گونه ای که آنها بتوانند به اهداف سازمان دست پیدا کنند.

بدیهی است که اهداف گوناگون نیاز به ساختاریهای متفاوت دارند. مدیر باید ساختار سازمان را مناسب اهداف و منابع سازمان ایجاد کرده و این فرآیند را طراحی سازمان می نامند.

جنبه دیگری از روابط مربوط به سازماندهی این است که مدیر باید درصدد شناسایی افراد جدیدی برآید که بتوانند به ساختار روابط موجود بپیوندند. این تلاش را تامین منابع انسانی می نامند.

رهبری: رهبری مستلزم راهنمایی، اعمال نفوذ و ایجاد انگیزه در کارکنان ، به گونه ای است که آنها کارهای تخصصی و مورد نظر را انجام دهند. در فعالیت های رهبری توجه به بعد زمان و روابط انسانی از اهمیت زیادی برخوردار است. در واقع رهبری در کانون روابط مدیران قرار دارد و باید با افرادی که با آنها همکاری دارند روابط خوبی برقرار کنند.

کنترل: مدیر باید اطمینان یابد کارهایی را که اعضا و کارکنان انجام می دهند به گونه ای است که سازمان را در جهت اهداف مشخص و مورد نظر سوق می دهد. این کار راعمال کنترل می نامند و از وظایف اصلی مدیریت است.

کنترل دارای چهار رکن اصلی است:

  1. تعیین استانداردهایی از عملکرد
  2. شیوه ای برای اندازه گیری عملکردهای جاری
  3. مقایسه عملکردها با استانداردهای مشخص
  4. در صورت مشاهده انحراف از مسیر، انجام دادن اقدامات اصلاحی

مدیر در اجرای وظیفه خود، کنترل کردن امور، باید سازمان را در مسیر مشخص و از پیش تعیین شده قرار دهد. سازمان ها به صورت فزابینده ای درصدد تعیین راه های جدیدی هستند که بتوانند بدان وسیله بر کیفیت این وظیفه مهم (اعمال کنترلی) بیفزایند. یکی از روش های مشهور، مدیریت کیفیت جامع است.

در مدیریت کیفیت کامل (جامع)، مدیر می کوشد به صورت مستمر همه وظایف، فعالیت ها و مهم تر از همه، فرآیندهای مربوط (TQM) به کارها را بهبود بخشد. یکی از مسائل عمده ای را که باید به آن توجه کرد، تامین نیازهای مشتریان است.

فرآیند مدیریت در مرحله عمل

برای درک فرآیند چنان پیچیده مدیریت بهتر است که آن را به صورت یک سلسله یا رشته از اجزای تشکیل شده یا جدا از هم شرح دهیم. چنین شرح یا شیوه بیانی را الگو می نامند.

الگو شرح یا وصفی است که با استفاده از آن می توان رابطه بسیار پیچیده میان اجزا یا عوامی را درک کرد.

در مرحله عمل، مدیریت شامل چهار نوع کار یا فعالیت مشخص و جدا از هم نیست. بلکه عبارت خواهد بود از مجموعه یا گروهی از وظایف که با هم رابطه متقابل دارند و گاهی چند وظیفه به صورت همزمان اجرا می شوند.

خرده سیستم ارزشی

هر جامعه معین، به فراخود ماهیت عناصر تشکیل دهنده خود از نظام ارزشی مشخصی برخوردار است. شیوه رهبری و مدیریت هر جامعه بستگی به ساخت فرهنگ و تمدن آن دارد.

مدیریت به عنوان علم، هنر و حرفه

عمل مدیریت: آن بخشی از مدیریت که از طریق آموزش یادگرفته می شود را علم دانستن می گویند.

هنر مدیریت: آن بخشی از مدیریت که از طریق کسب تجارب فراگرفته می شود را علم توانستن می گویند.

بخشی از دانش مدیریت از طریق آموزش آموخته می شود، ولی بخشی دیگر از آن را باید ضمن کار آموخت و جزو هنر مدیریت است.